Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye

Kalkınma Sürecinde Devletin Rolü

Kapitalizmin geç geliştiği toplumlarda siyasal iktidar neden bir yandan iktisadi alanı kurmak ve kurumlaştırmaya çalışırken bir yandan da neden ve nasıl bu gelişmelere karşı sürekli teyakkuz halinde kalır? Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye, bu soruları merkeze alarak 1960’lara kadar Türkiye tarihini şekillendiren siyasal-iktisadi aklı ve bu aklın tasavvur ettiği devlet/devletçilik anlayışını inceliyor. Ahmet İnsel, öncelikle Osmanlı devlet düzenini ve bu düzen tasavvuru içinde toplumsal örgütlenmeyle iktisadın rolünü değerlendiriyor. Ardından Cumhuriyetle beraber klasik devlet düzeni yerine ihdas edilen yeni “devlet”in kalkınma tarif ve ihtiyacıyla toplumsal değişimin çelişmeye başladığı noktaları iktisadi yönelimler doğrultusunda analiz ediyor. Bu analizin merkezinde devlet işletmeleri ile “devlete bağlı işçi sınıfı yaratma” çabaları yer alıyor. Bu çabalar ise, düzen ve kalkınma ikilemi karşısında, iktisadi devletçiliğin ötesine geçerek devletin merkezî rolünü toplum karşısında tahkim ettiği yeni bir siyasal tablo ortaya çıkarıyor.

Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye, devletin hep merkezde yer aldığı, iktisadi alanın bu siyasal bakışa göre çerçevelendiği, toplumsal talepler ya da çatışmaların devletin merkezî rolü dışında anlamlandırılmadığı bir tarihsel perspektifi odağına alıyor: Devlet ve iktisat kavramlarının, hem tarihsel hem de siyasal olarak nasıl tekrar tekrar kurgulandığını ihmal etmeden…